Zgodnie z nauką Soboru Watykańskiego II (KK 23) organizacja hierarchiczna Kościoła oparta jest na podwójnej strukturze: Kościół powszechny oraz Kościoły partykularne. Kościół powszechny zgromadzony jest wokół Biskupa Rzymskiego (papieża) i Kolegium Biskupów (kardynalskiego), natomiast Kościoły partykularne wokół biskupa, który stoi na czele diecezji. Kościół partykularny – miejscowy (lokalny) – diecezja obejmuje mniejsze wspólnoty, jakimi są parafie i z nich się składa.
Kościoły partykularne, w których istnieje i z których składa się jeden i jedyny Kościół katolicki, to przede wszystkim diecezje, z którymi – jeśli nie stwierdza się czegoś innego – są zrównane: prałatura terytorialna i opactwo terytorialne, wikariat apostolski i prefektura apostolska, jak również administratura apostolska erygowana na stałe. (kan. 368 KPK)
Diecezję stanowi część Ludu Bożego, powierzona pasterskiej pieczy biskupa z współpracującym z nim prezbiterium, tak by trwając przy swym pasterzu i zgromadzona przez niego w Duchu Świętym przez Ewangelię i Eucharystię, tworzyła Kościół partykularny, w którym prawdziwie obecny jest i działa jeden, święty, katolicki i apostolski Kościół Chrystusa. (kan. 369 KPK)
KKK 832 „Kościół Chrystusowy jest prawdziwie obecny we wszystkich prawowitych miejscowych zrzeszeniach wiernych, które trwając przy swoich pasterzach same również nazywane są Kościołami w Nowym Testamencie… W nich głoszenie Ewangelii Chrystusowej zgromadza wiernych i w nich sprawowana jest tajemnica Wieczerzy Pańskiej… W tych wspólnotach, choć nieraz są one szczupłe i ubogie albo żyją w rozproszeniu, obecny jest Chrystus, którego mocą zgromadza się jeden, święty, katolicki i apostolski Kościół”.
KKK 833 Przez Kościół partykularny, którym jest na pierwszym miejscu diecezja (lub eparchia), rozumie się wspólnotę wiernych chrześcijan w jedności wiary i sakramentów z ich biskupem wyświęconym w sukcesji apostolskiej. Kościoły partykularne są uformowane „na wzór Kościoła powszechnego; w nich istnieje i z nich składa się jeden i jedyny Kościół katolicki”.
PRECEDENCJA
[ otwórz ]
metropolia (archidiecezja)
diecezja
region
(w niektórych diecezjach)
dekanat
parafia
metropolita (arcybiskup)
biskup
dziekan regionu
(w niektórych diecezjach)
dziekan
proboszcz
Region ● należy wyjaśnić, iż termin ten, co do zasady dotyczy terenu wykraczającego poza granice Kościoła partykularnego, utworzonego dla lepszej współpracy duszpasterskiej w sąsiednich diecezjach. (kan. 431-434 KPK) W naszym kraju, lecz (obecnie) tylko w obrębie niektórych diecezji, regionem duszpasterskim – ustanawiając w nim dziekana regionalnego – nazywa się „zjednoczenie” kilku(-nastu) dekanatów. Zasadniczym celem rejonizacji jest usprawnienie i zdynamizowanie pracy duszpasterskiej w zakresie ponadparafialnym i ponaddekanalnym. W ramach rejonu duszpasterskiego należy również zadbać o odpowiednie powiązanie i zsynchronizowanie działalności duszpasterskiej oraz uzgadniać jej formy tak, aby zapewnić możliwości zaspokojenia potrzeb religijnych i podejmowania inicjatyw ponadparafialnych, obejmujących zadania, których parafie w ramach jednego dekanatu – z uwagi na swe terytorialne granice – nie są w stanie wypełnić.
